Εκείνοι" έχουν ίδιο χρόνο & απόσταση;


Μιχάλης Τσαμπαρλής
Επικ. Καθηγητής Τμήματος Αστροφυσικής Πανεπιστημίου Αθηνών

«Καταρχήν, να ξεκαθαρίσουμε τι λέμε χρόνο, έτσι; Ο χρόνος παλιά, πριν γεννηθεί η Θεωρία της Σχετικότητας, καταννοείτο σαν μία απόλυτη έννοια. Δηλαδή υπήρχε ένας χρόνος και όλοι συντονιζόμαστε με αυτόν. Σήμερα είπαμε ότι θα έχουμε ραντεβού για να κάνουμε την συνέντευξη. Πώς βρεθήκαμε; Ούτε ήξερα που είσασταν, ούτε ξέρατε που ήμουν. Είχα το ρολόι μου, είχατε το ρολόι σας, που και τα δύο ήτανε συντονισμένα με ένα άλλο ρολόι. Άρα, με εκείνο το ρολόι συντονιστήκαμε.

Τώρα, στην Σχετικότητα δεν υπάρχει “το ρολόι”. Ο καθένας έχει το ρολόι του. Και τι υπάρχει; Υπάρχει η σταθερότητα της ταχύτητας του φωτός. Σύμφωνα με την Σχετικότητα, λοιπόν, άμα θέλω να μετρήσω μία απόσταση, στέλνω ένα φωτεινό σήμα, το παίρνω πίσω, μετράω τη διαφορά χρόνου με το ρολόι μου, διαιρώ διά δύο, πολλαπλασιάζω με την ταχύτητα του φωτός, και βγάζω την απόσταση. Λοιπόν, έτσι βγάζουμε αποστάσεις. Άρα, στην Σχετικότητα η απόσταση και ο χρόνος είναι πράγματα που μετράει ο καθένας μόνος του. Γι’ αυτό και μπορεί να βγάλει άλλα νούμερα ο ένας, άλλα νούμερα ο άλλος. Με αυτή την έννοια, ο χρόνος δεν είναι απόλυτος.

Τώρα το ερώτημα που βάζουνε κάποιοι πολλές φορές είναι «Καλά, δεν υπάρχει χρόνος; Την έννοια του χρόνου πώς την έχω εγώ;».Υπάρχει: και είναι αυτό που γερνάμε. Και είναι λίγο τραγικό, αλλά μπορούμε να μετρήσουμε την ηλικία. Ξέρετε πώς; Με τον αριθμό των νεκρών που ξέρουμε. Σε έναν πόλεμο γερνάει αμέσως κανείς. Γιατί; Γιατί οι νεκροί είναι πάρα πολλοί. Τους ζεις. Έτσι, ένα μέτρο του απόλυτου χρόνου, του βιολογικού, θα ήτανε ο αριθμός των νεκρών που ξέρει κανείς.»


Σταμάτης Κριμιζής

Επίτιμος Διευθυντής Τμήματος Διαστημικής Φυσικής Πανεπιστημίου John Hopkin, Εκπρόσωπος της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA)
«Τουλάχιστον η απάντηση σε αυτό με τις σημερινές μας γνώσεις είναι αρνητική. Και πιθανόν η απάντηση θα είναι «όχι» και στο μέλλον διότι οι έννοιες της Φυσικής είναι περίπου παρόμοιες τουλάχιστον μέχρι την άκρη του σύμπαντος το οποίο έχουμε διαισθανθεί μέχρι τώρα. Δηλαδή οι φυσικοί νόμοι φαίνεται ότι είναι σταθεροί (και η έννοια του χρόνου) σε οποιαδήποτε απόσταση από τη γη που μπορούμε να κάνουμε παρατηρήσεις. Το βλέπω απίθανο να υπάρχει, όπως είπατε, άλλος χρόνος και άλλη απόσταση σε κάποια μεγάλη απόσταση από τη γη.»


Αθηνά Κουστένη

Αστροφυσικός στο Αστεροσκοπείο των Παρισίων, Πρωταρχικός Επιστημονικός Σύμβουλος για την αποστολή της ESA στον Τιτάνα
«Τις αποστάσεις για τις οποίες μιλάμε μέσα στο σύμπαν, τις οποίες εγώ θεωρώ τεράστιες και με τα σημερινά δεδομένα δεν βρίσκω να είναι δυνατόν να ξεπεραστούνε. Για μένα η απάντηση είναι όχι. Δεν μπορούμε αυτή τη στιγμή να νικήσουμε το χρόνο και την απόσταση, δεν μπορούμε να μετακινηθούμε αρκετά γρήγορα.»


Ξενοφών Μουσσάς

Διευθυντής Τμήματος Εργαστηρίου Αστροφυσικής Πανεπιστημίου Αθηνών, αναπληρωτής Καθηγητής Φυσικής Διαστήματος

«Έχουν περάσει 200 χρόνια από τότε που ο εθνομάρτυρας Ρήγας Φεραίος έγραψε το πρώτο του βιβλίο για την Φυσική.Εκεί λοιπόν, αφιερώνει το 1/3 περίπου στην Αστρονομία και ξεκινάει με την διδασκαλία των νόμων της Φυσικής, και λέει στο μαθητή του:

«Οι νόμοι της Φύσης είναι παιδί μου παντού οι ίδιοι.»

Αν δεν ήταν παντού οι ίδιοι, εμείς δεν θα μπορούσαμε να μελετήσουμε το σύμπαν. Έτσι λοιπόν, αυτήν την αρχή του Ρήγα τη δεχόμαστε και είμαστε βέβαιοι στο βαθμό που μέχρι τώρα έχουμε κάνει μετρήσεις έξω απ’ τη Γη σε άλλα ουράνια σώματα, στους πλανήτες, στο διάστημα, ή έχουμε πάρει μετρήσεις από πολύ μακριά απ’ τον Ήλιο μας και τη Γη μας, έχουμε διαπιστώσει ότι οι νόμοι της Φυσικής είναι οι ίδιοι. Συνεπώς, ο χρόνος και ο χώρος θα είναι παρόμοιος με αυτόν που έχουμε στη Γη και όπως τον αντιλαμβανόμαστε στη Γη, σε όποιο άλλο μέρος του σύμπαντος και αν βρίσκονται οι εξωγήινοι.Ή αν πάμε εμείς.

Βεβαίως γνωρίζω οτι επικρατει η αντίληψη οτι "οι εξωγηινοι -εάν υπάρχουν- δεν θα έχουνε τον ίδιο χρόνο, τον ίδιο χώρο, και δεν θα αντιλαμβάνονται όπως εμείς. Μα η βιολογική αντίληψη του χρόνου διαφέρει ασφαλώς ακόμα και από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αλλά και για τον ίδιο άνθρωπο διαφέρει ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Αν είναι ευχαριστημένος, αν έχει μόλις πρωτοξυπνήσει, αν είναι κουρασμένος και πάει λέγοντας. Μια ευχάριστη στιγμή περνάει εύκολα. Μια δυσάρεστη στιγμή μας φαίνεται ότι μπορεί να κρατήσει αιώνες.Ασφαλώς αυτό ισχύει.

Η αντίληψη εννοιολογικά που θα έχουν άλλα όντα για τον χρόνο θα είναι διαφορετική. Αλλά αν έχουν αναπτύξει πολιτισμό ασφαλώς θα έχουν αναπτύξει επιστήμες και πιθανόν θα έχουν μία που θα είναι αντίστοιχη της Φυσικής, μια άλλη των Μαθηματικών με βεβαιότητα, και πάει λέγοντας. Εκεί, ακόμα και αν χειρίζονται διαφορετικά τον χρόνο με τα Μαθηματικά τους, ο χρόνος θα περνάει για αυτούς και για εμάς με τον ίδιο τρόπο.

Εκείνο που μπορεί να έχουν αναπτύξει είναι καλύτερα οχήματα, διαστημόπλοια, ταχύτερα, ή άλλες μεθόδους "τηλεμεταφοράς" και άλλα τέτοια αστεία που λέμε και γελάμε καμιά φορά. Aυτό μπορεί να συμβαίνει. Ωστόσο, εκτιμώ ότι η δυσκολία και για αυτούς θα ΄ναι πολλή μεγάλη να διασχίσουν τεράστιες αποστάσεις κυρίως επειδή χρειάζονται τεράστια ποσά ενέργειας. Όχι για άλλον λόγο."


Σταμάτης Αλαχιώτης

Καθηγητής Γενετικής Πανεπιστημίου Πατρών
«Κοιτάξτε, η θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, δίνει ένα θεωρητικό πλαίσιο για το πώς μπορεί να συρρικνωθεί ο χρόνος, ή να επεκταθεί, να αλλάξει. Όμως, από τη θεωρία στην πράξη, υπάρχει μεγάλη απόσταση και η σημερινή τεχνολογία δεν επιτρέπει τέτοιου είδους σκέψεις.»

Ανδρέας Θεοφίλου

Πυρηνικός Φυσικός στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»
"Ο χρόνος δεν είναι ο ίδιος (ο φυσικός χρόνος εννοώ) όπως τον αντιλαμβανόμασταν πριν εκατό χρόνια. Με τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, η έννοια του χρόνου έχει αλλάξει.

Όπως και η έννοια του χώρου. Επομένως πρώτα πρέπει να καταλάβουμε καλύτερα, τι είναι ο χώρος και ο χρόνος και μετά όλα τα υπόλοιπα. Με την ευκαιρία θα ήθελα να πω τώρα ότι δεν έχουμε τον τετραδιάστατο χωροχρόνο, αλλά υπάρχουνε θεωρίες τις οποίες, έχουμε έντεκα, ή δώδεκα διαστάσεις χωροχρόνου.

Αυτήν την πραγματικότητα προσπαθούμε να την καταλάβουμε και μπορούμε βάσει αυτής να ερμηνεύσουμε πειραματικά δεδομένα. Αυτό τι σημαίνει; Όσον αφορά στην ύλη, σημαίνει ότι οι διαφορετικοί πολιτισμοί, μπορεί το χρόνο να τον καταλαβαίνουνε διαφορετικά από μας, αν και η βασική ιδέα του χρόνου, που είναι σχέση διάταξης - δηλαδή το πριν, το τώρα και το μετά - νομίζω ότι πάντα θα παραμένει. Αυτό δεν αλλάζει."



Γιώργος Ροδάκης

Αναπληρωτής Καθηγητής Μοριακής και Εξελικτικής Βιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

«Με βάση όσα ξέρουμε σήμερα, ο άνθρωπος δεν μπορεί να "νικήσει" τον χρόνο και την απόσταση. Υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι λένε ότι με την τεχνολογία του μέλλοντος δεν αποκλείεται να μπορέσουμε.

Αυτό αληθεύει ως ένα βαθμό, γιατί όντως υπάρχει μία ραγδαία πρόοδος στην τεχνολογία μας. Και το τι θα υπάρχει σε γνώση μετά από χίλια χρόνια, δεν μπορούμε να το προσδιορίσουμε από τώρα. Αλλά, θυμάστε αυτό που είπα και πριν.
Εάν δεν ξέρουμε κάτι, καλύτερα είναι να σιωπούμε.»

Διονύσης Σιμόπουλος
Διευθυντής «ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ»

«Άλλος χρόνος και άλλη απόσταση για τον άνθρωπο σε ένα σύμπαν έτσι όπως το θεωρούμε, δεν είναι εφικτά.Αποκλείεται! Εκείνο που μπορούμε να πούμε είναι αυτά που μπορούμε να δούμε στις επόμενες δεκαετίες. Ποιες δεκαετίες; Άνω των εκατό χρόνων. Από εκεί και έπειτα το τι θα γίνει στο μέλλον είναι τελείως άγνωστο.

Δεν μπορούμε να το εκτιμήσουμε. Εάν δεν έχουμε καταστρέψει στα επόμενα εκατό χρόνια τη Γη μας τότε η εξέλιξη θα είναι ομαλή και θα μπορέσει να λύσει προβλήματα που σήμερα βλέπουμε γύρω μας.
Όταν λέω εξέλιξη εννοώ ότι η τεχνολογική και η επιστημονική εξέλιξη θα βοηθήσει να λύσουμε προβλήματα τα οποία σήμερα μας φαίνονται άλυτα.

Αλλά από εκεί και έπειτα το αν θα μπορέσει να εξελιχθεί το ανθρώπινο είδος φυσικά όχι με τη μορφή που έχουμε σήμερα αλλά να εξελιχθεί στη πάροδο των χιλιετιών, είναι και αυτό ένα ερώτημα το οποίο δεν μπορεί κανείς να απαντήσει σήμερα.»

Σταύρος Παπαμαρινόπουλος
Καθηγητής Γεωφυσικής Πανεπιστημίου Πατρών

«Οι γνώσεις της Φυσικής που έχουμε συνεχώς ανατρέπονται. Για 250 χρόνια πιστεύαμε ότι το σύμπαν λειτουργεί όπως έλεγε ο Νιούτον και οι διαπιστώσεις του.

Μετά έρχεται ο Αϊνστάιν και βλέπουμε ότι λειτουργεί το σύμπαν όπως θέλει ο Αϊνστάιν. Ωστόσο εγώ, θα έλεγα το εξής: εκείνοι οι δύο επιστήμονες που δημοσίευσαν το 1882 ότι δεν υπάρχει ο αιθέρας των αρχαίων Ελλήνων μεταξύ δύο σωμάτων, ασφαλώς δε θα γνώριζαν τι είναι ο αιθέρας γιατί δεν τον είχε ορίσει κανείς.

Και βεβαίως για να ορίσει κανένας τον αιθέρα θα πρέπει να μελετήσει 4.000 τεκμήρια και εκατοντάδες αποσπάσματα τα οποία αφορούν στον αιθέρα. Θα ήταν χρήσιμο να επανεξετάσουμε τα δεδομένα όταν οριστεί ο αιθέρας.

Θα ήθελα να προσθέσω ότι το 1919 ο Σάκνεθ έκανε ένα πείραμα και απέδειξε ότι ο αιθέρας υπάρχει. Το 1987 ο Σίλμπερτουθ έκανε κι αυτός ένα πείραμα με πανάκριβα όργανα και έδειξε κι αυτός αντίρρηση ως προς τον Αϊνστάιν. Επομένως μέσα σε εκατό χρόνια βλέπουμε ότι ένα τμήμα της σχετικότητας του Αϊνστάιν και σχετικά με τη ταχύτητα του φωτός, αρχίζει και κλειδωνίζεται.»



Παναγιώτα Πρέκα

Επίκ. Καθηγήτρια Αστροφυσικής Πανεπιστημίου Αθηνών
«Είναι θέμα τεχνολογίας. Βέβαια έχουμε κάνει άλματα. Προχωράμε πολύ γρήγορα και αποστάσεις που θέλανε περισσότερο χρόνο να τις διανύσουμε η τεχνολογία βοηθά να τις διανύσουμε πάρα πολύ γρήγορα. Να αναφέρουμε ότι ο Αλφα του Κένταυρου,
που είναι το κοντινότερό μας άστρο, βρίσκεται στα 4,4 έτη φωτός. Όταν λέμε έτη φωτός σε έτη ζωής ενός ανθρώπου είναι περίπου 9 – 9.5 σε χιλιόμετρα. Θα το πω πιο απλά: ένα έτος φωτός, η απόσταση που κάνει το φως σε ένα χρόνο με ταχύτητες 300 χιλιάδες χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Άρα "απαγορευτικές" αποστάσεις για να μπορέσει να φθάσει ο άνθρωπος
με τα σημερινά δεδομένα. Χρειάζεται πολύ δουλειά ακόμη."

Νίκος Κατσαρός

Χημικός στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»
«Επειδή ο χρόνος είναι σχετικός και ο Αϊνστάιν έχει μιλήσει πολλές φορές για τη Σχετικότητα του χρόνου αλλά και του χώρου, θα έλεγα ότι το χώρο τον έχουμε ήδη κατακτήσει.

Όπως παλιά προσπαθούσανε και επέτυχαν οι μεγάλοι θαλασσοπόροι να κατακτήσουν το δικό μας τον πλανήτη κερδίζοντας και νικώντας το χρόνο, έτσι παρατηρούμε σήμερα με τα πρώτα διαστημόπλοια τα οποία στέλνουμε, με τους πρώτους δορυφόρους τους οποίους στέλνουμε, να νικούμε τον χρόνο σε σχέση με το διάστημα.

Και βέβαια βρισκόμαστε μόνο στα πρώτα βήματα αυτού που ονομάζεται Φυσική και Τεχνολογία του Διαστήματος. Στα επόμενα χρόνια αυτή η τεχνολογία θα βελτιωθεί πολύ περισσότερο και τα διαστημόπλοια τα οποία θα ταξιδεύουν με μεγάλες ταχύτητες θα διερευνούν τον δικό μας γαλαξία, ο οποίος επαναλαμβάνω έχει περισσότερα από εκατό δισεκατομμύρια αστέρια, και τα περισσότερα από αυτά ή πολλά από αυτά διαθέτουν και πλανητικά συστήματα.

Επομένως, αυτό το διάστημα, και με μεγάλα χρονικά διαστήματα γιατί πάντοτε μιλάμε με διαστημικούς χρόνους, τότε το δικό μας διάστημα οπωσδήποτε θα μπορέσουμε να το κατακτήσουμε νικώντας το χρόνο και τη σχετικότητα του χρόνου.

Εκείνο βέβαια που είναι πολύ δύσκολο ή και απίθανο όπως ανέφερα στην αρχή, είναι να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε το χρόνο και να βρεθούμε σε άλλα συστήματα γαλαξιών και σε άλλου είδους σύμπαντα απ’ αυτό το σύμπαν που το λέμε το γνωστό μας σύμπαν.»

Χρίστος Γούδης

Διευθυντής Ινστιτούτου Αστρονομίας και Αστροφυσικής, Καθηγητής στον Τομέα Θεωρητικής και Μαθηματικής Φυσικής, Αστρονομίας και Αστροφυσικής, Πανεπιστήμιο Πατρών

«Η παραδοσιακή αντίληψη χρόνου και χώρου έχει υπερκεραστεί από τις θεωρίες του Αϊνστάιν οι οποίες είναι εν μέρει και αποδεδειγμένες.

Η ροή του χρόνου μέσα στον χώρο είναι διαφορετική για έναν παρατηρητή ή έναν ταξιδιώτη αν θέλετε ο οποίος κινείται με μεγάλη ταχύτητα που να προσεγγίζει την ταχύτητα του φωτός, σε σχέση με έναν ταξιδιώτη ο οποίος παραμένει στη Γη. Σε έναν ταξιδιώτη που επιταχύνεται και επιβραδύνεται με μεγάλη ταχύτητα ο χρόνος για τον ίδιο ρέει κατά πολύ αργότερο τρόπο.

Είναι το λεγόμενο Παράδοξο των Διδύμων: ξεκινάει ο δίδυμος αδερφός, γίνεται αστροναύτης και επιστρέφει μετά από είκοσι χρόνια. Και βρίσκει εδώ στη Γη πλέον νεότερες γενιές. Έχει πεθάνει ο αδερφός του. Ως εκ τούτου, το θέμα αυτό με κάποιον τρόπο μπορεί να αντιμετωπισθεί.»